آنفولانزای معده جزء مشکلات و بیماری های جدی تهدید کننده سلامتی نوزادان شیرخوار و خردسالان نوپا محسوب می شود. این بیماری گاستروآنتریت نامیده می شود و به دلایل مختلفی ممکن است رخ بدهد. اما توجه کنید که ویروس آنفولانزای معمولی جزو عوامل به وجود آورنده این بیماری نیست.

بیماری آنفولانزای معده شیرخواران خردسال و نوپا چیست؟
آنفولانزای معده یک بیماری عفونی است که دستگاه گوارش را تحت تاثير قرار می دهد. معمولا از این بیماری به عنوان "مشکل معده" نام برده می شود. در زمان ابتلا به این بیماری پاتوژن ها و یا عوامل بیماری زا به دستگاه گوارش حمله کرده و باعث ایجاد تورم در سیستم گوارشی می شوند که در نتیجه عملکرد و کارآیی سیستم گوارش کاهش می یابد.
عفونت می تواند تمامی اجزای دستگاه گوارش از معده تا روده بزرگ را آلوده کند. وجود مقادیر زیاد باکتری و ویروس، موجب ابتلای نوزادان و شیرخواران به این بیماری عفونی می شود.

عوامل به وجود آورنده بیماری آنفولانزای معده
موارد زیر از رایج ترین عوامل بیماری گاستروآنتریت در شیرخواران می باشد:
1) ویروس ها
- ویروس روتا
- ویروس نورو
- ویروس ساپو
- ويروس آدنو
- ويروس آسترو
- ویروس انترو
2) باکتری ها
- سالمونلا
- استافیلوکوک
- کامپیلوباکتر ججيون
- کولی اسکریشیا
- شیگلا
- انترو كلتیک یرسینیا
- ویبریوکلرا
3) تک یاخته ها و انگل ها
- ژیاردیا لامبلیا
- آنتاموباهیستولیک
- کرپتوسپوریدوم
- استرونگیلوئید استرکرالیز
ویروس ها به تنهایی عامل ابتلای ۷۵ الی ۹۰ درصد شیرخواران به آنفولانزای معده می باشند. ویروس روتا اولین عامل ابتلای خردسالان به گاستروآنتریت در تمام دنیا می باشد، ولی این در حالی است که در ایالات متحده، اصلی ترین عامل ابتلا ویروس نورو می باشد.

چگونه شیرخواران و خردسال نوپا به بیماری آنفولانزای معده دچار می شوند؟
عامل اولیه به وجود آمدن پاتوژن های بیماری گاستروآنتریت، آب و غذای آلوده می باشد. از آنجایی که امکان دارد شیرخواران هرگونه خوراکی و یا غذایی را مصرف کنند، نسبت به نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می کنند بیشتر در خطر مبتلا شدن به این بیماری قرار دارند. معمولا زمانی که آب یا غذا در تماس با مدفوع آلوده قرار میگیرد، عوامل بیماری زا از طریق روده و یا دهان وارد بدن می شود. اشيا آلوده ای مانند اسباب بازی ها، توالت ایرانی، فرنگی و صندلی توالت کودک می توانند حاوی ویروس های به وجود آورنده آنفولانزای معده باشند.
این ویروس ها می توانند به راحتی بر روی سطوح این اشیا تکثیر شوند. اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به گاستروآنتریت باشد، می تواند در صورت نشستن صحیح دست ها و لمس کردن اشیا و لوازم مربوط به شیرخوار، به راحتی باعث انتقال بیماری شود. شیرخوارانی که در معرض ویروس و یا عوامل بیماری زا قرار می گیرند، خیلی زود علائم بیماری را از خود نشان می دهند.

نشانه های بیماری آنفولانزای معده در شیرخواران
علائم بیماری آنفولانزای معده تنها در عرض یک یا دو روز نمایان می شوند. کودک مبتلا به این بیماری علائم زیر را خواهد داشت:
- اسهال
- استفراغ
- حالت تهوع
- درد و اسپاسم شکمی
- اشتهای کم
- تب
- تحریک پذیری و ناآرامی به همراه سردرد
اسهال و استفراغ اولین علائم نشان دهنده وجود مشکل در دستگاه گوارش خردسالان می باشند. آنفولانزای معده می تواند بسیار خطرناک باشد، به همین دلیل به محض مشاهده علائم بیماری باید در اولین فرصت کودک را برای مداوا و درمان نزد پزشک متخصص برد.

روش تشخیص آنفولانزای معده چگونه می باشد؟
پزشک اطفال با کمک روش های زیر می تواند بیماری آنفولانزای معده را در شیرخواران تشخیص دهد.
1) تشخیص علائم
در اغلب موارد پزشک می تواند با ارزیابی علائم و نشانه ها، بیماری را تشخیص دهد. اگر جزئیات علائم برای تشخیص بیماری کافی نباشد، پزشک می تواند از روش های دیگری نیز برای تشخیص بیماری استفاده کند.
2) آزمایش مدفوع
گاستروآنتریت را مشخص کند. آزمایشگاه با تحليل نمونه مدفوع شیرخوار می تواند پاتوژن اصلی به وجود آورنده بیماری را مشخص کند.
3) آزمایش خون
آزمایش خون می تواند پاتوژن موجود در خون و آنتی بادی ترشح شده توسط سیستم ایمنی بدن را شناسایی کند و به این وسیله عامل اصلی به وجود آمدن بیماری آنفولانزای معده مشخص می شود.

راه درمان بیماری آنفولانزای معده شیرخواران
روش درمان این بیماری به عامل اصلی به وجود آمدن آن بستگی دارد. از روش های زیر برای درمان عفونت استفاده می شود:
1) آنتی بیوتیک ها
اگر باکتری عامل اصلی ایجاد عفونت باشد، پزشک برای درمان آن از آنتی بیوتیک استفاده می کند.
2) درمان های ضد انگلی
این روش درمانی برای غلبه بر انگل ها و موجودات بیماری زای تک یاخته ای استفاده می شود.
3) داروهای مسکن
این داروها میزان درد و ناراحتی به وجود آمده از این بیماری را کاهش می دهند. این داروها همچنین باعث پایین آمدن تب نیز می شوند.
4) سرم های نمکی
استفاده از این سرم ها، میزان املاح ضروری بدن را که در اثر اسهال از دست رفته است، تنظیم میکند. معمولا تزریق سرم های نمکی تنها درمان پیشنهاد شده برای این بیماری می باشد. متخصصان عقیده دارند که تنها راه درمان شیرخواران مبتلا به این بیماری، استراحت مطلق و مصرف زیاد مایعات می باشد.

درمان های خانگی بیماری آنفولانزای معده در شیرخواران
درمان های خانگی و مراقبت نقش بسیار مهمی را در سرعت بخشیدن به فرآیند درمان و بهبودی شیرخواران ایفا می کنند. در اینجا به بررسی موارد مهم جهت مراقبت و پرستاری از شیرخواران در منزل می پردازیم:
1) نوشیدن مایعات فراوان
- در طول روز، مایعات را بصورت متناوب و در اندازه های کم به فرزندتان بدهید. اجازه ندهید که او تمام مایعات را به یکباره بنوشد. زیرا یکباره نوشیدن مایعات، احتمال استفراغ را افزایش می دهد.
- نوزادانی که فقط شیر مصرف می کنند، می توانند مقدار بیشتری از شیر مادر تغذیه کنند.
- شیرخواران خردسال می توانند از آب ساده و یا محلول های الکترولیتی مانند "او آر اس" استفاده کنند. شیرخواران خردسال همچنین می توانند از شیر مادر نیز تغذیه کنند.
- به مقدار محلول "او آر اس" مورد نیاز، بستگی به وزن او دارد. سازمان سلامت جهانی پیشنهاد می کند، برای به دست آوردن مقدار مورد نیاز محلول، وزن کودک به کیلوگرم را در عدد ۷۵ ضرب کرده تا به این وسیله میزان حجم مصرفی "او آر اس" بر اساس میلی لیتر مشخص شود. در ۴ ساعت اول شروع بیماری، مقدار توصیه شده از محلول "او آر اس" را به کودک بدهید. در صورتی که کودک همچنان دچار کم آبی باشد، می توانید در دفعات بعدی از مقدار بیشتری از محلول استفاده کنید.
- می توانید به فرزندتان شیر خود و یا شیر خشک بدهید، اما از دادن شیر گاو و سایر حیوانات به کودک خودداری کنید. زیرا معده او هنوز توانایی لازم برای هضم شیر حیوانات را ندارد.
2) استراحت کردن بسیار حیاتی می باشد
- مراقب باشید که فرزندتان به خوبی استراحت کند. استراحت در تخت خواب، به بدن زمان کافی برای مقابله با عفونت را می دهد.
- خواب راحت و خوب می تواند روند درمان را سرعت ببخشد.
مراقبت خانگی می تواند به فرزند شما کمک کند که در طی چند روز حالش بهتر شود. حالت تهوع و استفراغ پس از چند روز از بین می رود، اما اسهال و بیرون روی ممکن است تا چندین هفته هم ادامه داشته باشد. مراقبت خانگی از فرزند خود را حتی پس از درمان نیز همچنان ادامه دهید. با این کار، آب بدن و کالری های از دست رفته او کاملا جبران می شود. توجه کنید که مراقبت صحیح خانگی از او، شامل تغذیه درست و مناسب او نیز می شود.

چه غذاها و خوراکی هایی برای شیرخواران مبتلا به این بیماری مناسب است؟
می توانید با خیال راحت از مواد غذایی زیر برای تغذیه شیرخوار مبتلا به آنفولانزای معده استفاده کنید:
- موز/ می تواند به کنترل اسهال و شل بودن بیش از حد مدفوع کمک کرده و برای شیرخواران مبتلا به آنفولانزای معده توصیه می شود. موز را کاملا له کرده و به صورت پوره در آورید و سپس در هنگام گرسنه بودن او از این پوره در اندازه های کوچک به او بدهید.
کمپوت سیب / یک غذای سبک بوده که هضم آن راحت می باشد. میتوان اطمینان داشت که با مصرف کمپوت سیب، تمامی مواد مغذی میوه سیب توسط شیرخواران دریافت می شود.
سوپ گوشت/ سوپ های پروتئینی از آنجایی که تقریبأ مایع هستند، یک غذای عالی به حساب می آیند. می توانید برای فرزند خود سوپ مرغ و یا سبزیجات آماده کنید. بدن کودک با مصرف این سوپ ها تمامی مواد ریزمغذی مهمی را که در اثر اسهال و یا استفراغ از دست داده است، دوباره دریافت خواهد کرد.
برنج و جوی دوسر/ این مواد غذایی کاملا ملايم بوده و هضم آنها بسیار راحت می باشد. می توانید برای فرزند خود برنج کته درست کنید. جوی دوسر حاوی مقادیر فراوانی فیبر بوده که در عین حال دارای گلوتن نیز نمی باشد. این ماده غذایی او را برای مدت زمان بیشتری سیر نگه می دارد.
نان های تست و یا بیسکویت های کم شکر/ میان وعده های کوچک مناسبی هستند که می توانید در بین وعده های غذایی از این خوراکی های خوشمزه به کودک خود بدهید.
ماست/ یک ماده غذایی پروبیوتیک بوده و معمولا به بزرگسالانی که دچار آنفولانزای معده هستند، پیشنهاد می شود. خبر خوب اینکه می توانید به فرزند خود نیز ماست بدهید. می توانید از سن ۹ ماهگی به شیرخوار خود ماست بدهید. با وعده های کوچک شروع کنید و به مرور زمان، ماست را قسمتی از وعده غذایی او کنید. توجه داشته باشید که فقط پس از ۱۲ ماهگی می توانید به فرزند شیرخوار خود شير گاو بدهید.
شیر مادر/ مطمئن ترین و ایمن ترین غذا برای نوزادان و شیر خواران می باشد. در حالی که زمان معینی نیز برای توقف تغذيه از طريق شیر مادر وجود ندارد. شیر مادر حاوی مایعات و الكترولیت هایی می باشد که می تواند به نوزاد کمک کرده، احساس بهتری داشته باشد. همچنین می تواند املاح از دست رفته بدن به علت اسهال را نیز جبران کند. کارشناسان و متخصصان معتقدند نوزادانی که از شیر مادر تغذيه می کنند، به مراتب کمتر از نوزادانی که شیرخشک مصرف می کنند، به این بیماری مبتلا می شوند. فقط زمانی که فرزندتان آمادگی دریافت غذا را داشت او را تغذیه کنید. غذا را در قسمت های کوچک و به صورت متناوب به او خود بدهید. مراقب باشید که او را مجبور به خوردن غذا نکنید. تغذیه بیش از حد می تواند باعث استفراغ کردن و بدتر شدن شرايه شود. درمان به همراه مراقبت خانگی برای توقف فرایند بیماری و جلوگیری از بروز مشکلات دیگر بسیار ضروری می باشد.

عوارض و مشکلات بیماری آنفولانزای معده در شیرخواران خردسال چیست؟
گاستروآنتریت اگر درمان نشود، می تواند منجر به بروز عوارض و مشکلات زیر در نوزادان و شیرخواران شود:
- کم آبی بدن رایج ترین و مهم ترین خطر ابتلا به بیماری گاستروآنتریت می باشد. از دست دادن بیش از حد مایعات بدن می تواند باعث ایجاد عدم تعادل شدید بین آب و الکترولیت شود، که این امر می تواند بر روی ارگان های مختلف بدن تاثیر منفی بگذارد.
- شل بودن زیاد مدفوع و استفراغ باعث می شود که شیرخواران نتواند به خوبی تغذیه شود و در نهایت ممکن است باعث سوء تغذیه شود. سوء تغذیه تاثیر مستقیم بر روی سلامتی و توانایی او برای طی کردن مراحل رشد و نمو دارد.
- اگر بیماری آنفولانزای معده مدت زیادی طول بکشد، ممکن است شیرخوار در معرض خطر "سندروم روده تحریک پذیر" قرار بگیرد. این سندروم شرايط دائمی را به وجود می آورد که باعث تحریک و ناراحتی دستگاه گوارش می شود.
- بیماری گاستروآنتریت می تواند به غشای مخاطی داخلی روده کوچک آسیب رسانده و توانایی تولید هورمون لاکتاز توسط روده کوچک را کاهش دهد. این مسئله باعث ایجاد مشکل در هضم شیر مادر و سایر لبنیات توسط نوزاد می شود. این مشکل معمولا "عدم تحمل لاکتوز ثانویه" نامیده می شود که موقتی بوده ولی ممکن است مدت زیادی نیز طول بکشد.
- گاهی اوقات ممکن است عوامل بیماری زا، راه خود را به سایر ارگان های بدن پیدا کرده و باعث ایجاد عفونت ثانویه شوند. به عنوان مثال ویروس آدنو می تواند همزمان سیستم گوارشی و سیستم تنفسی را تحت تاثیر قرار دهد. ویروس می تواند به دستگاه تنفسی راه پیدا کرده و باعث بروز عفونت گسترده شود.
- پاتوژن های مشخصی مانند ای کولی می تواند باعث کاهش میزان پلاکت خون شده و همچنین میزان آهن بدن را نیز به سرعت کاهش میدهد. این شرایط "سندرم همولیتیک اورمیک" نامیده می شود. اگرچه این سندروم بسیار نادر می باشد، اما همچنان این خطر وجود دارد که نوزادان دچار این بیماری شوند.
چنانچه از فرزند خود به خوبی مراقبت و پرستاری کنید، مشکلات و عوارض آنفولانزای معده کمتر اتفاق می افتند. پیشگیری کردن حتی می توان از بروز بیماری نیز جلوگیری کرد.

چگونه می توان از بروز و ابتلای بیماری آنفولانزای معده در شیرخواران خردسال جلوگیری کرد؟
پیشگیری از بیماری آنفولانزای معده در نوزادان و شیرخواران از آنچه که فکر می کنید، راحت تر است.
- تهیه غذای تمیز و کاملا پخته شده به همراه آب پاکیزه: سعی کنید همیشه به فرزند خود غذای خانگی بدهید. با انجام این کار، او از معرض عوامل بیماری زای آنفولانزای معده دور می ماند. سعی کنید همیشه به فرزند شیرخوارتان آب جوشیده بدهید.
- بهداشت شخصی را رعایت کنید: با شستن دست شیرخواران قبل از خوردن غذا و همچنین بعد از توالت می توان به صورت چشمگیری از بروز بیماری آنفولانزای معده جلوگیری کرد. نوزادان و شیرخواران با دستان خود غذا نمی خورند، اما همیشه دست ها و یا اشیاء مختلف را وارد دهان خود می کنند. بنابراین دست های او را همیشه تمیز نگه داشته و اشیا و وسایل او را به صورت منظم با صابون مخصوص شیرخواران و آب گرم ضد عفونی کنید.
بیماری گاستروآنتریت می تواند علائم و مشکلات بسیار دردناکی را برای نوزاد و یا شیرخوار به وجود آورد، نظر داشته باشید که رعایت مناسب بهداشت شخصی و منزل می تواند عوامل بیماری زا را دور نگه بدارد.

منبع: نی نی پلاس